Зыгмунт Лазінскі: біскуп, які дабраславіў для друку Праграму і Статут БХД
Нам не знаёмыя сведчанні, што Зыгмунт Лазінскі (5 чэрвеня 1870 – 26
сакавіка 1932) належаў да структур Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі. Ён
адчуваў сябе палякам. Але менавіта ён дабраславіў для друку Праграму і Статут
першай беларускай хрысціянскай дэмакратыі, і, кіруючы дыяцэзіяй, даў БХД
магчымасць легальна існаваць і развівацца ўнутры Касцёла.
Бо перадусім для
біскупа Зыгмунта была не Польшча, але Воля Бога.
Нарадзіўся наш герой
там жа, дзе і славуты паэт Адам Міцкевіч – на Наваградчыне. Калі зусім дакладна
– то ў маёнтку Барацін. У сям’і Уладыслава Альберта і Людвікі Марыі з дому
Чэчат. Распачаў навуку з Варшаўскай гімназіі ў 1880-м. Затым скончыў семінарыю
ўСанкт-Пецярбургуі Пецярбургскую рымска-каталіцкую духоўную
акадэмію, дзе потым выкладаў. Святарскія пасвячэнні атрымаў у 1895-м.
Ужо ў Піцеры
праявіў сябе як асоба неканфармісцкая. Двойчы ўступаў у сур’ёзны канфлікт з
царкоўнымі ўладамі, у выніку чаго адхіляўся ад пасады. Прычым, у выніку другога
канфлікта – у 1905-м яго з імперскай сталіцы выслалі. У больш родны і блізкі
нам Мінск – на пасаду пробашча кафедральнага касцёла.
Праз некалькі месяцаў
Лазінскага вярнулі ў Піцер на ранейшую пасаду прафесара духоўнай акадэміі, дзе
ён правыкладаў да 1909 года.
Настала ў
Беларусь Зыгмунт Лазінскі вярнуўся ўжо біскупам, у жніўні 1918-га. Ягоная
знакавая неспадзеўка для беларусаў і нечаканка для палякаў адбылася 6 снежня
таго ж году на Менскай катэдры. Пад час імшы, якую вёў сам біскуп, хор, які
ачольваў рэктар семінарыі Абрантовіч, стаў спяваць рэлігійныя песні
па-беларуску. Частка прыхаджанак – полькі з самавызначэння, паспрабавалі
заглушыць гэта польскімі песнямі, ды марна… А затым біскуп Зыгмунт і Эвангелле
прачытаў па-беларуску і казанне па ім сказаў па-беларуску – горача, ад сэрца…
Рэвалюцыя ў касцёльных мазгох!
Лазінскі стварыў
прэцэдэнт, пасля якога беларускія набажэнствы, чытанні Евангелляў па-беларуску
і беларускія казанні сталі ў касцёльнай практыцы легальнымі, рэгулярнымі і
звыклымі. У Менску яны ладзіліся пры ім штодня.
А на гэтай глебе
мацаваўся і дэмакратычны беларускі хрысціянскі рух.
У 1920 годзе
менавіта біскуп Зыгмунт Лазінскі даў дазвол на друк першых Праграмы і Статута
БХДЗ: кожны асобнік, які служыў адначасова пасведчаннем БХДЗ, суправаджаўся
пазнакай ягонага дабраславення.
У 1920-м годзе
бальшавікі арыштавалі біскупа Зыгмунта. 11 месяцаў яму давялося прабыць у
знакамітай маскоўскай Бутырцы, пасля чаго яму далі магчымасць з’ехаць у
Заходнюю Беларусь, якая тады апынулася ў складзе Польшчы. У 1925-м Лазінскі
ачоліў новаствораную Пінскую дыяцэзію, дзе стаўленне да беларускасці прынцыпова
правявіў гэткае: для грэка-каталікоў дазволіў казанні па-беларуску, для
рыма-каталікоў – па-беларуску дазволіў тлумачэнні ў казаннях. Афіцыйна існуючай
у яго дыяцэзіі Беларускай Хрысціянскай Дэмакратыі не перашкаджаў, трымаўся ў
адносінах да яе нейтралітэту; што ў тагачасных умовах ужо было нямала.
Сканаў Зыгмунт
Лазінскі ў Пінску ў Вялікую Суботу 1932-га. Паводле ягонай волі, хавалі біскупа
без катафалку, як простага мніха.
У Касцёле Зыгмунт
Лазінскі вызнаны блаславёным.
Андрэй Мельнікаў
