Павал Севярынец. Сам-насам з Богам. Лісты з сэрца (Фота ліста)
Зьняволены лідэр БХД, пісьменьнік Павал Севярынец даслаў ліст у рэдакцыю газеты «Наша Ніва». Ліст пакрэсьлены цэнзурай, датаваны 16 сакавіка. Павал, даўні аўтар газеты, пагаджаецца з прапановай рэдакцыі пісаць з турмы матэрыялы мастацкага ці філасофскага характару, якія маглі б праходзіць праз цэнзуру. Гэтыя лісты Севярынец назваў «лістамі з сэрца» (з сэрца сталіцы Беларусі) па аналогіі з цыклам артыкулаў «Лісты з лесу», які Севярынец дасылаў у «Нашу Ніву» з высылкі на «хімію» у Малога Сітна, і за які ён атрымаў пасьля вызваленьня літаратурную прэмію імя Алеся Адамовіча.
Павал Севярынец дзякуе за пасылку ад Рэдакцыі газеты, адпраўленую амаль два месяцы таму: «Дзякуй агромністы за клопат! — піша ён — ня турбуйцеся, калі ласка, мне ўсё перадаюць сваякі, браты і сёстры».
«Увогуле, апошнія некалькі тыдняў абстаноўка нармалёвая, — працягвае Севярынец, — дзякуй Богу, бачыце, і лісты даходзяць. ХХХХХ ХХХ Х ХХХХ ХХХ ХХХХХХ ХХХ ХХХХ». Наступны сказ выкрэсьлены цэнзарам!
«Зычу Вам, Вашай сям’і і Нашай газеце дабраславеньняў і ласкі Божай! — піша Севярынец рэдактару «НН» — Дзякуй вялікі за Вашу прапанову. Паспрабую падзяліцца ўражаньнямі. Спадзяюся, прапусьцяць. Пастараюся пісаць з с э р ц а («зь лесу» ўжо было, тут усё-такі ня лес — самае сэрца сталіцы)»
Такім чынам, «Наша Ніва» публікуе ліст Паўла Севярынца без скаротаў і зьменаў. Ён адрэдагаваны толькі рэдактарам з КДБ. Словы, выкрасьленыя цэнзурай, пазначаныя літарамі ХХХ. Падаецца, гэбісты крэсьлілі ўсё, у чым бачылі таемны намёк, бо выкрасьленае нейкае слова пасьля даты, імаверна, ёсьць нейкай цытатай зь Бібліі. Рэдакцыя абяцае паспрабаваць аднавіць сказы, выкрасьленыя цэнзарам, калі знойдуць дзеля гэтага тэхналогію.
Гэта свайго роду цуд, зазначаюць «Нашай Нівае», што яны атрымалі гэты ліст 24 сакавіка, перад самым Днём Волі. «З Богам!» — сканчае свой ліст Севярынец.
Павал Севярынец. Сам-насам з Богам.
Калі Бог хоча сур’ёзна пагаварыць з табою Сам-насам, Ён ня будзе тлумачыць нешта мімаходзь, напаўвуха, займаць паўгадзінкі твайго часу на кухні ці ў офісе, дзе ты думаеш адкупіцца мітусьлівай і наморшчанай малітвай, ня стане шпурляць наўздагон табе знакі ды цуды — Ён проста дасьць табе змарыцца ад уласнай сумятні да поўнага тамленьня духа, а потым моўчкі ўвойдзе, і зачыніць за Сабой дзьверы.
І толькі тады, ХХХХХХ ХХХХХ [выпэцкана цэнзурам] баючыся падняць вочы, ліхаманкава спрабуючы адкашляцца і зрабіць гатоўны выгляд, ты пачуеш гэтае непаўторнае, ні з чым не параўнальнае чакальнае і дакорлівае Божае маўчаньне.
Э-а… Госпадзе… Ну, ты Сам усё бачыў, праўда?.. Што тут сказаць. Прабач, канечне. Прабач. Вядома, я мусіў сам здагадацца, у царкве раз на тыдзень як сьлед асабіста не паразмаўляеш. Тут было столькі справаў, Ты проста не паверыш…
Відовішча жаласнае, і, тлеючы ад сораму, разглядаючы мыскі ўласных ботаў, ХХ ХХХХ ХХХХХ Х ХХХХХХХХХХ ХХХХХ, разумееш, што Яму ня гэтае ганьбішча трэба, не тваё дзіцячае ляпятаньне і не насякомыя ў тваіх мазгах. Ён ня выбаршчык, не журналіст, не дыплямат, не супрацоўнік унутраных ворганаў, і не на добрыя міны пры кепскай гульні глядзіць. (Ён кардыёлаг увогуле.) [Апошні сказ закрэсьлены самім Севярынцам.]
Таму Ён маўчыць — і цярпліва чакае, пакуль ты перастанеш мітусіцца і нарэшце здымеш з шыі свой срэбны ключык у форме крыжа.
Госпадзе, ты дакладна хочаш паглядзець маё сэрца?..
Нібыта з таго сьвету, чуеш сваё мармытаньне: здаецца, павінна быць больш-менш, прынамсі, нічога страшнага. Ты ж быў зазірнуў пару дзён таму і маўчаў. Я і падумаў…. Ну прабач…
Крыжык заядае ў заржаўленай ключавіне. Рукі трасуцца, дасадліва крэкчаш, спрабуеш павярнуць… і з затхлым душком здагадваесься, што насамрэч ХХХХ справы дрэнь, хоць і не адчыняй зусім. О, не, не, Госпадзе, не дакранайся, ня трэба, я сам, са-ам!
Тут ужо ня зманіш — уласнае сэрца ўсё-такі.
Даруй, Божа! Сюды, канечне, ня тое, што зайсьці, а і стаяць побач немагчыма. ХХХХ ХХХХХХХ ХХХ ХХХХ. Зараз… Хто б мог падумаць, мг… Пастараюся дакапацца.
Сьцяўшы дыханьне, залазіш, сьпярша навобмацак, потым з галавою, жахаешся, клянеш сябе — і пачынаеш вывальваць, куды тут… сьмярдзючыя грахі, нейкія шыльды і адсоткі ўперамешку з газетамі ды плакатамі, падгнілая пыха і марнаслоўе, груды скамячаных, у нервовую клетку, размоваў з бацькамі, братамі і сёстрамі, тоны павышанага тону і шматкі неператраўленага сеціва, усе ў пляўках рэплікаў, развітаньні на вецер і раздражнёныя вокрыкі, маладушныя стогны; столькі сказанага і ня зробленага, столькі забытых і пакрыўджаных душаў, суцэльная млявасць і абыякавасьць да жыцця і, нарэшце, агульная разгубленасьць — ох, і правалы, ніяк не выграбеш да дна.
А Ён проста стаіць перад табою, трывае і маўчыць, як маўчаў калісьці перад Пілатам. І ты разумееш, што Яму так балюча, і гарыш, і баішся зірнуць і ўбачыць у гэтым вечным маўклівым Позірку сьлёзы, сьлёзы!.. зь якіх ты ніводнай сьлязінкі ня варты.
І раптам, каўтаючы соль, ачомваешся ад званоў з Пляц Волі.
Сабор.
Ратуша.
Пранізьліва і мерна.
Раптам згадваеш, што ты ў самым-самым сэрцы Менску. Такое месца!
Колькі часу трэба яшчэ — месяц, год, дзесяць — каб навучыцца з гэтага п а ч ы н а ц ь, а не з а к а н ч в а ц ь?
І тады ты даеш абяцаньне пачаць усё зноў, і вырашаеш абысьціся бяз лішніх словаў — каб Нарэшце Пачуць ЯГО.
