Зварот БХД з нагоды становішча беларусаў, якія былі вымушаныя выехаць ва Украіну па прычыне палітычнага пераследу ў Беларусі
Беларуская хрысціянская дэмакратыя прыняла зварот да да Вярхоўнай Рады і Кабінета Міністраў Украіны, а таксама да ўкраінскіх партнёраў БХД з нагоды становішча беларусаў, якія былі вымушаныя выехаць ва Украіну па прычыне палітычнага пераследу ў Беларусі.
ЗВАРОТ
З нагоды становішча беларусаў, якія былі вымушаныя выехаць ва Украіну па прычыне палітычнага пераследу ў Беларусі.
Пасля выбраў 9 жніўня 2020 году беларускі народ зазнаў да сябе вялізарную хвалю гвалту і беспрэцэдэнтных рэпрэсій.
Адной з краін, куды былі вымушаныя выехаць грамадзяне Беларусі, якім пагражалі рэпрэсіі, сталася Украіна. Дакладна вызначыць колькасць беларусаў, якія выехалі ва Украіну або знаходзяцца ва Украіне, не ўяўляецца магчымым: статыстыка перасячэння грамадзянамі Беларусі дзяржаўнай мяжы Украіны не дазваляе вызначыць прычыны ўезду і працягласць знаходжання. Зыходзячы з ацэнак украінскіх няўрадавых арганізацый і ініцыятыў, можна сцвярджаць, што са жніўня 2020 года ў іх звярнуліся некалькі тысяч грамадзян Беларусі. З пачатку гэтага масавага зыходу ўкраінская грамадскасць і, у прыватнасці, праваабарончыя арганізацыі неаднаразова звярталіся да дзяржаўных уладаў Украіны з прапановамі палепшыць становішча беларусаў ва Украіне. Дзяржаўныя ўлады Украіны зрабілі важныя крокі, каб аблегчыць знаходжанне грамадзян Беларусі ва Украіне. Так, быў прыняты шэраг рашэнняў, якія спрыялі пераезду ва Украіну высокакваліфікаваных ІТ-спецыялістаў. Таксама ў канцы 2020 года максімальны тэрмін аднаразовага знаходжання ва Украіне без атрымання дадатковага прававога статусу быў зменены з з 90 дзён на працягу 180 да 180 дзён на працягу 360дзен.. Хоць агульная колькасць дзён перабывання на год не павялічвалася, гэта дало некаторым беларусам дадатковы час на вывучэнне шляхоў легалізацыі ва Украіне і збор неабходных дакументаў.
Пры гэтым 31 снежня 2020 года заканчваюцца тэрміны дзеяння пастаноў Кабінета міністраў 1302 і 1303, якімі былі ўнесены такія змены. Тыя, хто не можа бяспечна вярнуцца ў Беларусь і жадае застацца і працягваць сваю дзейнасць ва Украіне, мусяць шукаць спосабы атрымання віду на жыхарства (часовага або пастаяннага) у даволі жорсткіх рамках ўкраінскага міграцыйнага заканадаўства. Такі попыт стымулюе ценявы рынак прапаноў камерцыялізацыі на камерцыйнай аснове.
Для большасці тых, хто атрымаў дазвол на часовае пражыванне, праблема легальнага працаўладкавання ва Украіне застаецца нявырашаным, у прыватнасці, з-за таго, што ўкраінскае заканадаўства вызначае бясспрэчна высокі мінімальны памер заработнай платы для замежных работнікаў (больш за 2000 еўра ў месяц).
Узмацненне рэпрэсіўных мер у дачыненні да прадстаўнікоў апазіцыі і проста актыўных грамадзян Рэспублікі Беларусь прывяло да павелічэння колькасці людзей, якія вымушаныя перасякаць мяжу па-за пунктамі пропуску. Украінскае заканадаўства прадугледжвае вызваленне ад адказнасці за такія дзеянні асоб, якія звярнуліся аб атрыманні статусу бежанца або дадатковай абароны. У такіх выпадках чалавек абавязаны як мага хутчэй звярнуцца ў органы Дзяржаўнай міграцыйнай службы. Вялікая колькасць такіх асоб, якія шукаюць прытулку, і працэсуальныя ўмовы ўжо прывялі да таго, што міграцыйныя органы ўстанавілі тэрмін падачы дакументаў праз 1-2 месяцы пасля падачы заявы. У такіх умовах грамадзяне Беларусі, многія з якіх перажылі катаванні, незаконныя ператрусы і нават зняволенне, аказваюцца ва Украіне ў надзвычай небяспечным становішчы без магчымасці абараніцца. У той жа час агульны парадак прадастаўлення статусу бежанца або дадатковай абароны ва Украіне, на думку праваабарончых арганізацый, неэфектыўны і не забяспечвае належнага ўзроўню абароны. Пры разглядзе заявы асоб, якія шукаюць прытулку, такія асобы застаюцца без пашпарта, а адпаведна – без фактычнай магчымасці працаўладкавання, адкрыцця рахункаў, грамадзянскіх аперацый, атрымання адміністрацыйных і медыцынскіх паслуг на тэрмін разгляду заявы, які можа перавышаць 1 -2 гады. У той жа час, існуе Закон Украіны «Аб бежанцах і асобах, якія маюць патрэбу ў дадатковай або часовай абароне» прадугледжвае часовую абарону грамадзян, якія масава прыбылі ва Украіну з тэрыторыі суседняй дзяржавы і не могуць вярнуцца ў краіну свайго пражывання з-за актаў знешняй агрэсіі, замежнай акупацыі, грамадзянскай вайны, сутыкненняў на этнічнай глебе, праз стыхійныя або тэхнагенныя катастрофы або іншыя падзеі, якія парушаюць грамадскі парадак у пэўнай частцы або на ўсёй тэрыторыі краіны паходжання. У гісторыі сучаснай Украіны такі прававы інстытут ніколі не выкарыстоўваўся, хаця такая магчымасць дакладна вызначана дзеючым заканадаўствам, а сітуацыя ў Рэспубліцы Беларусь з’яўляецца падставай для яго прымянення ва Украіне.
Вельмі вялікай і таксама актуальнай бачыцца праблема наяўнасці шырокіх практык супрацоўніцтва паміж украінскімі праваахоўнымі
органамі, (у прыватнасці – СБУ, МУС і офісам Генеральнага пракурора
Украіны, і беларускімі сілавымі структурамі). У сітуацыі, калі частка палітычных пераследаў у цяперашняй Беларусі маскіруецца пад пераслед паводле іншых крымінальных артыкулаў, існуе вялікая імавернасць выдачы беларускім сілавым структурам палітычных уцекачоў, альбо прадастаўленне інфармацыі аб беларускіх уцекачах, каторая спрыяе палітычнаму пераследу.
Такім чынам, забюракратызаванасць, прававая недасяжнасць і яжкадаступнасць міграцыйных працэдур, звязаных з атрыманнем магчымасці легальна жыць і працаваць ва Украіне, і асцярогі за ўласную бяспеку (на жаль у тым ліку з-за працягу супрацоўніцтва паміж украінскімі і беларускімі сілавымі структурамі) з’яўляюцца важнай перашкодай для рэалізацыі правоў беларускіх грамадзян, якія хаваюцца ад пераследу ў сябе на радзіме, і прыдбанні надзейнага прытулку ва Украіне.
На гэтай падставе, заклікам Вярхоўную Раду і Кабінет Міністраў Украіны да прыняцця наступных мер, накіраваных на вырашэнне адзначаных праблемных момантаў:
– Павялічыць тэрмін законнага знаходжання грамадзян Рэспублікі Беларусь ва Украіне без дадатковых адміністрацыйных нагрузак да 360 дзён на працягу каляндарнага года. Захаванне ВНЖ па валанцёрстве, магчымасць атрымання ВНЖ на падставе адкрыцця ФЛП \ ТАА і працаўладкавання, пры лібералізацыі заканадаўства для беларусаў (зніжэнне сумы ў 60 000 з. п. для наймальніка).
– зняць банкаўскія абмежаванні на абслугоўванне для беларусаў ва ўкраінскіх банках (па ўзору практык, прынятых у Польшчы, Літве, Грузіі). пры атрыманні легалізацыі і прадастаўленні бізнес планаў-стварыць умовы атрымання крэдытных рэсурсаў на роўных умовах з рэзідэнтамі.
– дазволіць украінскім страхавым кампаніям афармляць афіцыйную “Зялёную карту” страхавання грамадзянскай адказнасці ўладальнікаў транспартных сродкаў зялёныя карты беларусам, для выезду за мяжу.
– лібералізаваць правілы працаўладкавання замежнікаў ва Украіне для грамадзян Беларусі. Знізіць мінімальную заработную плату, спрасціць працэдуру атрымання дазволу на працу або цалкам выключыць неабходнасць атрымання дазволу на працу ва Украіне да часу правядзення ў Беларусі выбараў, адпавядаючым міжнародным нормам і прызнаных Бюро па дэмакратычных інстытутах і правах чалавека (БДІПЧ) АБСЕ.
Увесці спецыяльны, спрошчаны парадак працаўладкавання асобных важных для ўкраінскага грамадства спецыяльнасцей: медыцынскіх работнікаў, журналістаў, тэхнічных спецыялістаў і г.д.
– пры ўзаемадзеянні з дыяспарай і праваабаронцамі, не дапускаць экстрадыцыі ў Рэспубліку Беларусь і Расійскую Федэрацыю гараджан і бежанцаў. Прыняць меры па часовым прыпыненні супрацоўніцтва паміж украінскімі праваахоўнымі органамі, у тым ліку – СБУ, МУС і офісам Генеральнага пракурора Украіны, і беларускімі сілавымі структурамі у частцы супрацоўніцтва ў крымінальных справах, абмену інфармацыяй аб ажыццяўленні мер крымінальна-працэсуальнага характару і ў частцы, якая датычыцца пытанняў выдачы грамадзян Беларусі дзеючым беларускім уладам і экстрадыцыі згодна, у тым ліку, з Дамовай паміж Рэспублікай Беларусь і Украінай аб перадачы асоб, асуджаных да пазбаўлення волі, для далейшага адбыцця пакарання (заключаны у Кіеве 12 чэрвеня 2009 года).
– прадаставіць магчымасць атрымаць статус часовай абароны, прадугледжаны Законам Украіны «Аб бежанцах і асобах, якія маюць патрэбу ў дадатковай або часовай абароне»;
Прапануем таксама адмовіцца ад намеру прыняць нарматыўныя акты (законапраект 3387), якія прадугледжваюць абавязковае перасяленне ў месцы ўтрымання грамадзян Беларусі, якія шукаюць міжнароднай абароны, якія былі вымушаныя ўехаць ва Украіну , перасякаючы мяжу па-за пунктамі пропуску;
Таксама адмовіцца ад намеру прыняць змены ў парадак прыцягнення замежных валанцёраў няўрадавымі арганізацыямі (законапраект 4521), якія ўскладняюць, зацягваюць і ствараюць дадатковыя рызыкі для замежных валанцёраў. У цяперашні час атрыманне дазволу на часовае пражыванне ў якасці валанцёраў – адзін з найбольш запатрабаваных легальных варыянтаў знаходжання ва Украіне для грамадзян Беларусі.
Прыняцце вышэйпералічаных захадаў паспрыяе істотнаму паляпшэнню міграцыйнай палітыкі для грамадзян Беларусі, якія церпяць ад сістэматычнага гвалту з боку беларускага рэжыму, дапаможа ўмацаваць патэцыял беларускіх грамадскіх арганізацый, каторыя ва ўмовах рэпрэсій вымушаныя працаваць з тэрыторыі Украіны.
Жыве Беларусь! Слава Украіне!
