Яшчэ адзін удар пад дых прыватнай медыцыне (відэа)
Розумам цяперашнюю ўлада не зразумець. Указ N 475 – гэта выдатны прыклад і доказ, што галоўная функцыя дзяржавы – гэта кашмарыць! На гэты раз прыватную медыцыну.
Чыноўнікі вырашылі, што ў прыватных медцэнтрах павінны працаваць выключна медработнікі першай і вышэйшай кваліфікацыйнай катэгорыі. Палка з двума канцамі, і абодва балюча б’юць па прыватнай медыцыне, а адпаведна і па пацыентах.
Анатоль Лябедзька:
– Добры дзень. І зноў мы ў студыі АГП-ТВ. Сёння мы вядзем размову з нашымі экспертамі – Яраслаў Раманчук, кіраўнік Цэнтра Мізэса, Вольга Кавалькова, каардынатар БХД, адзін з распрацоўшчыкаў сістэмы рэфармавання аховы здароўя ў Рэспубліцы Беларусь. Прадмет нашай размовы – гэта ўказ № 475. Пра што? Я б сказаў так: як кашмараць прыватныя цэнтры аховы здароўя.
Яраслаў Раманчук:
– Прыватную медыцыну!
Анатоль Лябедзька:
– Прыватную медыцыну. Ну, вось на самой справе, з’явіўся гэты ўказ, Яраслаў, пачнем з вас, і ён падняў на вушы пакуль, напэўна, медыкаў, заўтра дойдзе і да пацыентаў?
Яраслаў Раманчук:
– Заўтра, напэўна, не дойдзе. Калі пакажуць нашу перадачу, напэўна, дойдзе. Паколькі яны ахвяры будуць таго беззаконня, якое адбываецца на нашых вачах. Прычым калі кашмараць прадпрымальнікаў – ну, так, бізнес, камерцыя. А калі пачынаюць кашмарыць тых людзей, якія займаюцца медыцынскімі паслугамі, ну, гэта, быццам бы, неяк не пра іх, таму што яны такія вось усе багатыя, медыцына ў нас такая бясплатная, не павінна быць.
А на самай справе я вось спачатку хацеў бы сказаць не з нагоды спажыўцоў гэтых паслуг, а з нагоды наогул Канстытуцыі. Цалкам форменнае бязладдзе, калі гэты ўказ абуральным чынам парушае артыкул 13 Канстытуцыі, дзе напісана: ва ўсiх формах уласнасці – аднолькавыя правы.
Анатоль Лябедзька:
– Давайце трошкі растлумачым.
Яраслаў Раманчук:
– Атрымліваецца, што змяненне ліцэнзавання прыватных медыцынскіх устаноў, якое прадугледжвае, што ў іх павінны працаваць не толькі ўрачы, але і ўсе медработнікі вышэйшай і першай катэгорыі, не распаўсюджваецца на дзяржаўныя лячэбныя медыцынскія ўстановы. Груба кажучы, Міністэрства аховы здароўя кажа: «Мы і так часта правяраем дзяржаўныя паліклінікі і бальніцы, у іх усё добра, а вось прыватныя мы не зможам правяраць так часта, таму хай яны праходзяць такую прыніжальную і бяздарную працэдуру”.
Анатоль Лябедзька:
– А ў чым, Вольга, праблема на самай справе? Бо вонкава ўсё выглядае так добра ўпакаваным: у прыватных медыцынскіх цэнтрах павінны працаваць людзі з вышэйшай і першай катэгорыяй. Выдатна! Павышаецца якасць. У чым праблема?
Вольга Кавалькова:
– Праблема, на мой погляд, у тым, што, як сказаў Яраслаў, ствараюцца няроўныя ўмовы для дзеяння прыватных медустаноў і дзяржаўных. На мой погляд, дзяржава і так ліцэнзавала дзяржаўныя ўстановы аховы здароўя фармальна, гэта зразумела. Усё адно ўсім ім выдавалі ліцэнзіі на ажыццяўленне дзейнасці. Зараз яны гэтую фармальнасць прыбралі, але чамусьці яны яе пакінулі для прыватных медустаноў. Усе павінны быць роўныя. Ліцэнзіі павінны быць і для дзяржаўных устаноў аховы здароўя, і для медыцынскіх устаноў прыватнай формы ўласнасці.
У прынцыпе, калі браць іншыя краіны, то ў іншых краінах кожны лекар мае ліцэнзію. Нават не ўстанова ліцэнзуецца як від паслуг, а кожны лекар. Ён мае ліцэнзію, ён мае права працаваць тут, ён мае права працаваць у дзяржустанове. На мой погляд, гэта нармальная еўрапейская практыка.
Яраслаў Раманчук:
– Самае страшнае, што вось пасля цэлага шэрагу сустрэч з прадстаўнікамі дадзенай прафесіі, якія доктары медыцынскіх навук, кандыдаты навук, кажуць: «Слухайце, працэдура зусім фармальная. Вось нават сёння, каб атрымліваць прыватнікам гэтыя паперкі, трэба стаяць паўгода ў чарзе, прычым яны вучаць там ведам дваццацігадовай даўніны. Гэта значыць якасць паслуг, бяспека кліентаў – і ліцэнзаванне – гэта зусім розныя рэчы».
Любую паралель можна праводзіць. Гэта вось у нас ёсць кампутарнікі, маладыя хлопцы, якія ў 18 гадоў могуць навучыць прафесара, што такое ўвогуле камп’ютэрнае праграмаванне, кадаванне і г.д. Тое ж самае тут.
Прычым глядзіце, як выглядае пераход. Тыя людзі, актыўныя, прадпрымальныя медыкі, якія не баяцца ісці наўпрост у камерцыйную дзейнасць, яны ж брэндуюць свае паслугі, яны ж працуюць пад жорсткім кантролем. Прычым няма ні аднаго даследавання, якое б паказвала, што ў прыватных медыцынскіх цэнтрах смяротнасць больш, памылак больш, якасць горш, нічога няма.
Проста Міністэрства аховы здароўя, на мой погляд, лабіруе інтарэсы канкрэтных фармацэўтычных арганізацый, лячэбных арганізацый. І самае страшнае, што мы вось ніколі не дапусцім стану развалу медыцыны, як ва Ўкраіне, там поўны кашмар, там карупцыя. Але вось такога роду ліцэнзаванне і дыскрымінацыя прыватных арганізацый – як раз гэта шлях, штуршок да ўкраінізацыі беларускай медыцыны!
Анатоль Лябедзька:
– Давайце паспрабуем усё ж такі паглыбіцца ў гэту праблему і паглядзім, а што на самой справе з’явілася матывацыяй для прыняцця гэтага рашэння. Бо пытанне не толькі ў тым, каб загнабіць прыватную медыцыну? Што з’яўляецца матывацыяй, Вольга?
Вольга Кавалькова:
– Я думаю, што для дзяржавы асноўная матывацыя – гэта прыток кадраў. Зразумела, што прыняцце гэтага ўказа і немагчымасць працы ў далейшым таго медперсаналу, і вышэйшай, і медсясцёр, робіць для дзяржаўнай сістэмы аховы здароўя вялікі плюс, таму што ўсе людзі з гэтых прыватных устаноў…
Анатоль Лябедзька:
– Яны вернуцца?
Вольга Кавалькова:
– Вядома, яны ж хочуць дзесьці працаваць. Магчымасці працаваць у прыватных медустановах у іх няма, недахоп сёння спецыялістаў і ўзровень сумяшчальніцтва сёння на ўзроўні 1,4%, медсясцёр не хапае каля 8,5 тысяч. І вядома, дзяржава сваю палітыку праводзіць у сваім ключы: ім патрэбныя людзі, якія будуць працаваць за тую нізкую заработную плату, пры тым нізкім фінансаванні сістэмы медыцыны. Яны проста стварылі яшчэ адзін інструмент для сябе.
Але тут, мне здаецца, было б правільным … Не так дрэнны сам ўказ, калі б наступным пунктам было вызначэнне статусу медустановы прыватнай, як медустановы такой ж, як і паліклініка. Бо што сёння прыватны медыцынскі цэнтр? Ты быццам бы там лекарам працуеш, а быццам бы не працуеш.
Як у мяне знаёмая прыйшла афармляць пенсію, ёй кажуць: “А што гэта такое – прыватны мёд цэнтр? у нас, паглядзіце, такога няма, у нас толькі паліклініка, клініка. Вы не можаце сысці ў 50 гадоў, мы не можам вам залічыць стаж працы ў прыватным мёдцэнтры».
То бок, калі б Міністэрства аховы здароўя вызначыла ў сябе ў дакументах, што прыватны медыцынскі цэнтр – гэта такая ж ўстанова аховы здароўя, як і астатнія, дзяржаўныя, калі б яны былі ў адной катэгорыі, гэта дазволіла б урачам прыватных медыцынскіх устаноў сапраўды гэтак жа накіроўваць сваіх людзей на атрыманне першай катэгорыі, вышэйшай. Сёння, на жаль – гэта тэхнічны момант, не ведаю, з чым ён звязаны – прыватныя мёдустановы не маюць магчымасці гэтага зрабіць.
І атрымліваецца, што табе трэба вярнуцца ў дзяржаўную, добра сябраваць з галоўным урачом, каб цябе адправілі на атрыманне катэгорыі. Ты сам не можаш звярнуцца па атрыманне.
Анатоль Лябедзька:
– Шакаладкай можа справа не абысціся.
Яраслаў Раманчук:
– Соры, дазволю сабе не пагадзіцца. Паколькі сістэма не паправіць. Першае, мы канстатуем, што кожны чалавек мае права на прафесію. Ва ўсіх дыпломы аднолькавыя: скончылі інстытут – атрымалі дыпломы. І ты ўжо лекар. Тыя ж ВНУ, тыя ж выкладчыкі. Прычым лепшыя ідуць, як правіла, у прыватныя цэнтры, а ў дзяржаўныя застаецца – як Бог на душу пакладзе.
Зараз атрымліваецца, што згодна з дадзеным парадкам дыплом можа ўступаць у сілу толькі пасля 5 гадоў адпрацоўкі, таму што, не адпрацаваўшы 5 гадоў у дзяржаўнай паліклініцы, бальніцы, чалавек наогул пазбаўляецца магчымасці далей практыкаваць, быць у медыцынскай прафесіі.
Далей. Уяўляеце, які будзе настрой лекараў і медработнікаў, якіх прымусяць пайсці ў паліклінікі дзяржаўныя? Дзеля Бога, калі праз рукавы, а калі будзе ўся гэтая жоўць вылівацца на пацыентаў. Гэта раз.
Па-другое, відавочным чынам будзе развівацца шэрая медыцына, ценявыя патокі, таму што людзі захочуць нармальнага абслугоўвання.
Анатоль Лябедзька:
– Паслугі на кватэры?
Яраслаў Раманчук:
– На кватэры, у цэнтрах. Яшчэ самае страшнае – Беларусь, якая можа быць экспарцёрам медыцынскіх паслуг, вітаць любыя прытокі хворых з усяго свету, у нас сапраўды добрыя лекары ёсць, мы канстатуем, па-першае, зыход лекараў. Прычым розных спецыяльнасцяў па розных цэнтрах па перыметры нашай краіны, а па-другое, пацыентаў!
Сёння танней стаматалогію зрабіць у Літве, нейкія аперацыі – у Польшчы, чым у Беларусі. Куды мы, уласна, прыйшлі?
А гэты ўказ падштурхне да яшчэ большага адтоку кадраў. Глядзіце, якая прафесія будзе лекара? Зараз студэнт думае, паступаць ці не паступаць у інстытут: пяць гадоў я буду карачыцца на 3 мільёны рублёў пры поўнай адсутнасці сацыяльных гарантый, статусу і магчымасцяў яшчэ працаваць… Ды я лепш не буду ісці на гэтага лекара, я пайду на каго-небудзь іншага.
Значыць, падае якасць медыцынскай адукацыі, падае прэстыж прафесіі лекара. Будзе расці колькасць сітуацый, калі розныя шарлатанствы будуць квітнець: вас дзяржаўныя паліклінікі не лечаць, давайце мы вас палечым: словам, справай, шаптаннем… І гэта проста дыскрэдытацыя той сістэмы, якая быццам бы яшчэ 10 гадоў таму была нармальная.
Я лічу, што тут злы намер Міністэрства аховы здароўя, безумоўна, ёсць. Таму што ім сказалі, вось вы ведаеце, чаму моладзь і наогул людзі не ідуць у дзяржаўныя медыцынскія ўстановы? Замест таго, каб сістэму памяняць, увесці страхавую медыцыну, увесці зусім іншыя прынцыпы фарміравання медыцынскага рынку, яны пачынаюць зноў: Загадаць! Прымусіць!.. Памятаеце, быў сюжэт, калі прымусілі дрэваапрацоўку не звальняцца? Парушэнні правоў чалавека і ўсё іншае. Ну і што? гэта дапамагло дрэваапрацоўцы? Не, не дапамагло. Тое ж самае і тут.
Анатоль Лябедзька:
– Добра. Давайце я толькі растлумачу нашым гледачам, чаму ставіцца пытанне, што яны вернуцца. Таму што калі студэнт заканчвае ВНУ, у яго няма ніякай катэгорыі. Каб атрымаць другую, яму трэба адпрацаваць 2 гады, а каб атрымаць першую – яшчэ 3 гады. Вось 5 гадоў.
Давайце ўсё ж такі яшчэ спрагнауем, як гэта будуць рэалізоўваць на практыцы? Чаго чакаць? Пойдуць медсёстры на 2-3 мільёны з 7-8 у прыватных? Што будзе на практыцы? Як будзе рэалізоўвацца на практыцы гэты ўказ, калі ён не зменіцца?
Вольга Кавалькова:
– Я думаю, што калі ён не зменіцца, вядома, людзі пойдуць працаваць. У сённяшніх умовах Беларусі, калі высокі ўзровень беспрацоўя і дзяржава можа даць працоўныя месцы ў дзяржаўных клініках, то, вядома, тыя людзі, якія працуюць у прыватных, пойдуць. Сярэдні заробак сёння медсясцёр па ўсёй Рэспубліцы – 5,5 млн., лекара – каля 9 млн.
Анатоль Лябедзька:
– Але гэта не пачатковыя медсёстры.
Вольга Кавалькова:
– Вядома, гэта не пачаткоўкі. Гэта сярэдняя зарплата, я кажу зараз пра сярэдні заробак. Зразумела, што ёсць і 4 млн. Я думаю, што большая частка, калі нічога не зменіцца, пойдзе працаваць у дзяржаўныя ўстановы. І няма выбару нават тым, хто заканчвае. Вось як сказаў Яраслаў, нават калі ты вучыўся не на бюджэтным, а за свае грошы, практычна атрымліваецца, што ў цябе ўжо няма выбару, адпрацоўка ў любым выпадку, таму што ты ніяк не атрымаеш катэгорыю, таму што, зноў-такі, прыватныя медустановы не маюць магчымасці накіроўваць на здачу гэтых экзаменаў сваіх работнікаў.
Таму я думаю, што правільным было б увесці вось гэтую магчымасць для прыватных медустаноў, калі ўжо нічога не зменіцца, калі яны вырашаць пакінуць гэты ўказ, нічога не змяняць, то прадугледзець хоць бы права прыватным мёдклінікам накіроўваць сваіх работнікаў…
Яраслаў Раманчук:
– Я лічу, што гэта адраджэнне прыгоннага права на асобна ўзятую спецыяльнасць. Чамусьці лічыцца, што можна здзекавацца з лекара як заўгодна, з медыцынскіх работнікаў, таму што яны, нібыта, належаць дзяржаве. Тыпу: вы спачатку адпрацуйце на нас паншчыну, а потым, калі ўжо сіл убудзе, калі наогул вы не паедзеце з краіны, можаце працаваць далей.
Другое пытанне. Аляксандр Лукашэнка і ўсе нашы ўлады кажуць: «Інвестары, у госці да нас! Высокія тэхналогіі!.. » Людзі, якія сёння працуюць у прыватных медыцынскіх цэнтрах, уклаліся ў іх, канкрэтныя грошы, дзясяткі мільёнаў даляраў у абсталяванне, ва ўсё. І як гэта?…
Анатоль Лябедзька:
– Калі гэта не з дзяржбюджэту.
Яраслаў Раманчук:
– Не-не, гэта свае сумленна прыцягнутыя грошы. Прычым там, можа быць, крэдыты, можа быць, яшчэ нешта, паверылі ім замежныя партнёры. А зараз атрымліваецца што? без пераадолення шлагбаўма дзяржавы яны – банкруты! Яны кажуць: мы павінны будзем звольніць дзясяткі людзей, адпаведна, на рынку працы з’яўляюцца сотні кваліфікаваных работнікаў, якія … хтосьці за 2 млн. Не будзе працаваць. Хтосьці з’едзе лепш сядзелкай у Нью-Ёрк, там, у Вільню, у Польшчу. І зноў-такі ў нас будзе адток кадраў.
Вы ўяўляеце сабе сюжэт: беспрацоўны лекар высокай кваліфікацыі, які 20 гадоў лячыў беларусаў, ніводнага наракання не было, яго наша выдатная дзяржава 4 дні прымушае ў парку лісце мясці, таму што ён павінен, атрымліваецца, апраўдаць свой статус беспрацоўнага. Гэта значыць дыскрэдытацыя татальная! У адносінах да інвестараў, у адносінах да пацыентаў!
Уяўляеце, вось чэргі ў дзяржпаліклініках? Ужо ўсё бачылі ў інтэрнэце гэтыя фатаграфіі, калі з 4-5 раніцы трэба стаяць у чарзе па талончыкі. А цяпер яшчэ больш будзе! Калі прыватных не будзе, адпаведна – закон эканомікі: менш прапанова – попыт больш або той жа – вось і ўсё! Тое, што сёння, груба кажучы, каштуе долар на рынку, будзе каштаваць два! Вось, калі ласка – яшчэ раз залезлі ў кішэні людзей. Прычым апенек, як з дармаедамі, атрымліваецца: хацелі для бюджэту быццам бы зрабіць добра, а зрабілі для ценявікоў!
Вольга Кавалькова:
– Мне здаецца, што ўнясенне зменаў у заканадаўства і дазвол прыватным цэнтрам выдаваць лісты часовай непрацаздольнасці – гэта, можа быць, такі своеасаблівы гандаль: вось мы вам далі такую магчымасць, але затое забралі тут. Вы ўяўляеце, калі б яны вось гэтую норму не ўвялі, што б зараз было з гэтымі прыватнымі цэнтрамі? Абурэнне было б на парадак вышэй, была б яшчэ вялікая дыскрымінацыя. А так дзяржава ў сваім ключы дае нейкую падачку …
Яраслаў Раманчук:
– Маленькую-маленькую …
Вольга Кавалькова:
– Так, але ў той жа час перацягвае на свой бок медперсанал. Якое раўнапраўе ў сённяшніх умовах? Калі мы гаворым пра тое, што наогул, у прынцыпе, дзяржаўныя медыцынскія ўстановы не маюць права аказваць платныя медыцынскія паслугі. Што гэта такое? Дваістасць: ты прыходзіш у паліклініку да аднаго і таго ж лекара, да абеду ты можаш пайсці бясплатна, але талонаў няма, а пасля абеду ты, прабачце, заплаці пэўную суму грошай і патрап туды. Канкурэнцыі ніякай. Атрымліваецца проста канкурэнцыя ў канкурэнцыі …
Яраслаў Раманчук:
– Проста карупцыя ў карупцыі! Якая санкцыянуецца з падачы Міністэрства аховы здароўя! Сябры, той жа Жарко, які міністр аховы здароўя – пераназначаны, ніводнага слова прэтэнзіі не было! Калі мы прымаем нейкае рашэнне узважанае – зрабіце аналітыку, зрабіце агляд якасці працы, цэны, прыватныя і дзяржаўныя.
Аказваецца дзяржаўная – ужо стаматалогія даражэй, чым прыватная! А вы ўяўляеце, які цэннік будзе, калі будзе алігаполія? Яны прымусяць нас, пацыентаў, утрая даражэй плаціць за беларускія лекі, скажуць: “Яны самыя стромкія генрыкі з усіх магчымых», хоць там тэхналогіі саракагадовай даўнасці.
Яны падымуць цэны на паслугі ўсе: стаматалагічныя і любыя іншыя. Дзе бюджэту ўзяць грошы? Яны кажуць: «На самаакупнасці!» І атрымліваецца, што Міністэрства аховы здароўя ператвараецца ў такі Савет дырэктараў па кіраванні манаполіямі ў выглядзе розных пастаўшчыкоў медыцынскіх паслуг.
Манапалізацыя, сутыкненні ў цень, і самае страшнае, што сумленныя лекары, сумленныя медыцынскія работнікі – ім брыдка проста ў гэтай сістэме будзе працаваць. Яны проста з’едуць, сыдуць з прафесіі, пачнуцца чымсьці іншым займацца, як мае сябры, якія пакутавалі-пакутавалі, адкрылі 10 гадоў таму уласны бізнэс у Польшчы, медыкі, атрымалі ўсе неабходныя дакументы, атрымліваюць там 3 тысячы долараў у месяц. Пышна развіваюцца і жывуць.
Анатоль Лябедзька:
– Ну, што ж, сёння разам з нашымі экспертамі – Вольга Кавалькова і Яраслаў Раманчук – мы спрабавалі на смак ўказ № 475. Якія наступствы? Можна атруціцца.
На самай справе, мы з нашымі экспертамі высветлілі: першае – самае галоўнае – пакуль мы не навучымся паважаць нашу Канстытуцыю, пакуль мы не будзем глядзець на нашых грамадзян як на абсалютна аднолькавых, у якіх роўныя правы і павінны быць роўныя магчымасці, нічога не адбудзецца.
Што можна пажадаць медыцынскім работнікам? Трэба змагацца за свае правы, таму што Канстытуцыя – на вашым баку, здаровы сэнс – на вашым баку, усё астатняе залежыць ад вас.
