Віталь Рымашэўскі. Чарнобыльская АЭС працягвае забіваць беларусаў
За мінулыя гады пасля Чарнобыльскай катастрофы радыеэкалагічныя сітуацыя ў рэспубліцы значна пагоршылася. Да забруджанай адразу пасля катастрофы доўгажывучымі радыенуклідамі цэзія 137, стронцыя 90 і ізатопамі плутонію тэрыторыі (23%) дадаліся значныя плошчы сельгасугоддзяў. Дапушчаная раней недаацэнка наступстваў Чарнобыльскай катастрофы прывяла да істотнага пашырэння зоны радыеактыўнага забруджвання глебаў практычна на ўсю тэрыторыю Беларусі. Вядома, што ў цяперашні час каля 80% дозы апраменьвання людзі атрымліваюць праз забруджаныя прадукты харчавання.
І такая сітуацыя захаваецца на працяглы час, бо цэзій – 137 працягвае заставацца ў пласце, у якім харчуюцца расліны, і яшчэ доўга будзе патэнцыйна даступным для іх, а стронцый – 90 на палову перайшоў у вольную форму, стаў лёгка даступны для раслін і ў большай ступені здольны ўключацца ў харчовыя ланцужкі. Гэта шмат у чым, на думку навукоўцаў, абумовіла дэмаграфічную катастрофу ў рэспубліцы, дзе, пачынаючы з 1993 года, насельніцтва зменшылася на 857 тыс. чалавек (паводле апошняга перапісу). Паводле прагнозу экспэртаў ААН да 2020 года страты могуць дасягнуць 1 млн. чалавек.
Паводле даследаванняў прафесара Івана Мікалаевіча Нікітчанкі – найбуйнейшага беларускага вучонага, члена-карэспандэнта Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі, які адным з першых расказаў праўду аб наступствах аварыі на Чарнобыльскай АЭС, – радыёнукліды выяўленыя ў арганізме кожнага трэцяга мінчука. У паўднёвых абласцях краіны – сітуацыя яшчэ горш.
Гэтыя дадзеныя сведчыць аб тым, што амаль на ўсёй тэрыторыі краіны захоўваецца небяспека радыяцыйнага забруджвання арганізма праз прадукты харчавання.
Штогод у забруджаных раёнах вырошчваюць каля 200 тысяч тон збожжа, і толькі ў Хойніцкім раёне вырабляюць 33 тысячы тон цукру, якія распаўсюджваюцца па ўсёй Беларусі.
З вырошчваемых у “зоне” прадуктаў могуць вырабляць і дзіцячае харчаванне.
Па дадзеных прафесара Нікітчанкі, з 1,6 млн га сельгасугоддзяў са шчыльнасцю забруджвання радыяцэзіем-137 больш за адзін кюры на квадратны кіламетр зараз выкарыстоўваецца больш за 1,3 млн га. Сельскагаспадарчую дзейнасць на іх вядуць 757 гаспадарак. Большасць з іх вырабляе недабраякасную (у радыяцыйным стаўленні) прадукцыю – малако, мяса, кармы. Як следства, лічыць вучоны, значна павышана удзельная радыеактыўнасць у насельніцтва. Пры гэтым важна адзначыць, што пры аднолькавым харчаванні ў сям’і дозавых нагрузкі ў дзяцей у 15-20 разоў вышэй чым у дарослых гараджан.
Па дадзеных, якія штогод публікуюцца ААН, пасля чарнобыльскай катастрофы 3 млн дзяцей маюць патрэбу ў інтэнсіўным лячэнні, а больш за 11 000 хворыя на рак шчытападобнай залозы. Акрамя таго, выказваюцца асцярогі, што ў бліжэйшыя 30 гадоў павялічыцца колькасць ракавых захворванняў, а таксама фізічных і псіхічных хваробаў.
Грамадзяне Беларусі, незалежна ад месца пражывання, з прадуктамі харчавання, выгадаванымі на забруджанай радыенуклідамі зямлі, атрымліваюць хранічнае ўнутранае паглынанне дозы радыяцыі. Радыяцыя саслабляе ўстойлівасць чалавека да захворванняў, робіць яго безабаронным перад любой хваробай. Гэта спрыяла таму, што за апошнія 17 гадоў беларускі народ стаў хворай нацыяй, рэзка вырасла захварваемасць, павялічылася смяротнасць ў адносна маладым узросце, скарацілася працягласць жыцця.
Пры такой пагрозлівай сітуацыі, замест узмацнення радыяцыйнай абароны насельніцтва ўлады фактычна ліквідаваныя яе рэшткі. Увесь народ апынуўся безабаронным перад існуючай небяспекай.
Улады цалкам пазбавілі людзей інфармацыі аб стане свайго здароўя, ступені забруджанасці навакольнага асяроддзя, прадуктаў харчавання і ўласнага арганізма радыенуклідамі.
Для абароны насельніцтва краіны неабходна тэрмінова прывесці дзяржаўную палітыку ў дачыненні да наступстваў Чарнобыльскай катастрофы ў адпаведнасць з рэальнай небяспекай паўсюдна распаўсюджанай радыяцыі.
Ніжэй пералічаны некаторыя неабходныя першачарговыя дзеянні:
– Перагледзець канцэпцыю бяспечнага пражывання людзей на тэрыторыі, забруджанай радыенуклідамі і адмяніць усе нарматыўныя дакументы, законы і ўказы, выдадзеныя з гэтай нагоды ў парушэнне Канстытуцыі;
– Аднавіць эфектыўную сістэму радыяцыйнага кантролю прадуктаў харчавання на ўсёй тэрыторыі Рэспублікі Беларусь, у тым ліку, у горадзе Мінску;
– Спыніць вытворчасць прадуктаў харчавання на забруджаных тэрыторыях, спыніць ўвядзенне ў карыстанне адчужаных забруджаных земляў;
– Арганізаваць вытворчасць прэпаратаў, якія блакуюць радыёнукліды і паскараюць іх вывад з арганізма. Забяспечыць усе медыцынскія ўстановы і аптэкі на тэрыторыі краіны дадзенымі прэпаратамі;
– Стварыць сістэму медыцынскага абслугоўвання з пастаянным назіраннем за станам кожнага пацыента, аказаннем аператыўнай дапамогі, забеспячэннем бясплатнымі медыкаментамі і неабходным санаторна-курортным лячэннем;
– Забяспечыць бясплатнымі медыкаментамі і неабходным санаторна-курортным лячэннем ўсіх пацярпелых ад наступстваў Чарнобыльскай катастрофы, аднавіць сістэму выплат кампенсацый за страчанае здароўе асобам, якія пацярпелі ад катастрофы на ЧАЭС;
– Стварыць дзіцячы навукова-практычны цэнтр супрацьрадыяцыйнай абароны (у Беларусі на пачатак 2009 года на ўліку знаходзілася 266 тыс. дзяцей, якія пацярпелі ад Чарнобыля)
Неабходна стварыць паўсюдную сістэму радыяцыйнай абароны насельніцтва, якая прадугледжвае вытворчасць чыстых ад радыёнуклідаў прадуктаў, жорсткі радыяцыйны кантроль людзей і таго, чым яны карыстаюцца, нармальнае медыцынскае абслугоўванне, а таксама вытворчасць і сістэмнае забеспячэнне прэпаратамі, паскараюць выснову радыенуклідаў з арганізма чалавека.
Прайшло больш за год з дня трагічнай смерці вучонага і грамадскага дзеяча Беларусі прафесара Івана Нікітчанкі. Немагчыма пераацаніць уклад гэтага чалавека ў барацьбу па абароне беларусаў ад наступстваў чарнобыльскай катастрофы. Ён быў сталым удзельнікам аргкамітэта па правядзенні штогадовай акцыі “Чарнобыльскi шлях”, паслядоўным барацьбітом супраць палітыкі беларускіх уладаў па замоўчванню наступстваў чарнобыльскай катастрофы.
Вось яго словы, звернутыя да нас: “У нас страшная бяда – яна нябачная, але яна існуе, бярэ свае ахвяры. У краіне няма ні аднаго кутка, дзе можна гарантавана сказаць, што чалавек, спажываючы вырабленыя або выгадаваныя там прадукты, не атрымлівае ўнутраную паглынутую дозу радыяцыі. Яна пагібельная для чалавека. Выміранне нацыі шмат у чым вызначаецца гэтым”.
Іван Нікітчанка распавёў беларусам аб сапраўдных маштабах і наступствах Чарнобыльскай катастрофы. Але абараніць сябе і сваіх дзяцей ад радыяцыі мы можам толькі разам.
«Чарнобыльскі шлях – 2012» пачнецца ў 18 00, ад будынка прэзідыума Нацыянальнай акадэміі навук, сёння, 26 красавіка 2012 года.
